Το Αρχοντοχώρι (παλαιά ονομασία: Ζάβιτσα) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας του Δήμου Ξηρομέρου, στην πρώην επαρχία Ξηρομέρου της Αιτωλοακαρνανίας με πληθυσμό 655 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2011. Το χωριό εορτάζει την ημέρα του πολιούχου του, Αγίου Σπυρίδωνα, στις 12 Δεκεμβρίου.

Γενικά στοιχεία

Το Αρχοντοχώρι βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας, στις δυτικές πλαγιές της κορυφής «Ξυλογαϊδάρα» που ανήκει στο όρος Μπούμιστος (1.577 μ.), πάνω στην επαρχιακή οδό Κανδήλας-Μπαμπίνης και δυτικά από τον Αετό, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 470. Απέχει 74 χλμ. περίπου βορειοδυτικά του Μεσολογγίου (μέσω Αετού). Παρά την ημιορεινή τοποθεσία του, το Αρχοντοχώρι και η οικονομία του έχουν διαχρονικά στενή σχέση και με τη θάλασσα, καθώς βρίσκεται πολύ κοντά στον Μύτικα (ο οποίος απέχει 11,5 χιλιόμετρα) και από κει στο νησί του Καλάμου. Στον οικισμό λειτουργούν μονοθέσιο νηπιαγωγείο, τριθέσιο δημοτικό σχολείο και ταχυδρομική υπηρεσία. Οι λοιπές υπηρεσίες καλύπτονται από τον γειτονικό Μύτικα, τον Αστακό και το Αγρίνιο.

Τοπική κοινότητα

Η τοπική κοινότητα Αρχοντοχωρίου είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ημιορεινός οικισμός, με έκταση 82,134 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Άγιος Αθανάσιος και Παλιόβαρκα.

Πληθυσμός

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)

Ιστορικά στοιχεία

Η ιστορία του χωριού ξεκινά από την αρχαιότητα, την αρχαία Αλυζία η οποία ιδρύθηκε από τους απογόνους των Αλυζίων. Η παλαιά ονομασία Ζάβιτσα ή Ζάφτσα, απαντάται από τον 19ο αιώνα. Το 1838 το χωριό, το οποίο ανήκε τότε στον δήμο Σολλίου, θα το επισκεπτόταν το βασιλικό ζεύγος του Όθωνα και της Αμαλίας, όμως κοντά στον Πύργο στη θέση του σημερινού Καστελλίου, το θηλυκό άλογο στο οποίο ήταν ανεβασμένη η βασίλισσα λάκτισε, ρίχνοντάς την κάτω. Το ατύχημα αυτό αποτέλεσε την αιτία που τελικά το βασιλικό ζεύγος δεν επισκέφτηκε το χωριό και επέστρεψε στον Μύτικα και στη συνέχεια στο Μεσολόγγι.

Διοικητικά στοιχεία

Διοικητική ιστορία

Η κοινότητα συστάθηκε στις 31 Αυγούστου 1912 ως Κοινότητα Ζάβιτσα, έπειτα από την απόσπαση του οικισμού Ζάβιτσα από τον Δήμο Σολλίου, στον οποίο ανήκε ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Στις 28 Σεπτεμβρίου 1927 ο οικισμός Ζάβιτσα μετονομάστηκε σε Αρχοντοχώριον και η κοινότητα σε Κοινότητα Αρχοντοχωρίου. Η κοινότητα είχε ζωή 70 χρόνων, καθώς καταργήθηκε το 1998 με το πρόγραμμα Καποδίστριας και προσαρτήθηκε στον Δήμο Αλυζίας. Το 2011, με την εφαρμογή του Καλλικράτη, το Αρχοντοχώρι υπήχθη στον Δήμο Ξηρομέρου.

Διατελέσαντες πρόεδροι της Κοινότητας Αρχοντοχωρίου

Στις εκλογές του 1978, επανεξελέγη πρόεδρος της κοινότητας ο αντιστασιακός Αναστάσιος (Ανάστος) Λιοπύρης (Κωστακιοί Άρτας 1911 - 1998), ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος και από το 1955 ως το 1967, οπότε παύτηκε από τη χούντα. Το 1982 νικητής των εκλογών αναδείχθηκε ο Νικόλαος Χατζάρας, τον οποίο διαδέχθηκε το 1987 ο νικητής των εκλογών του 1986, Ερωτόκριτος Γαλούνης, ο οποίος διοίκησε την κοινότητα από το 1987 ως την κατάργησή της, το 1998. Σημερινός πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Αρχοντοχωρίου είναι ο Γεώργιος Λιοντάκης.

Ναοί

Ο κυριότερος ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον πολιούχο Άγιο Σπυρίδωνα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο μεταβυζαντινός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής και ο Άγιος Νικόλαος (εν Βουνένοις), όπου εκεί βρίσκεται και το κοιμητήριο. Στο χωριό υπάρχουν εξωκλήσια, όπως η Αγία Παρασκευή, ο Άγιος Χαράλαμπος, ο Άγιος Γεώργιος (με δείγματα ζωγραφικής που χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα), ο Άγιος Δημήτριος και ο Άγιος Σπυρίδων (παλαιό εξωκλήσι). Αναφορικά με τα μοναστήρια, σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από το χωριό βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας της Ζαμπατινιώτισσας που φέρει αγιογραφημένο τέμπλο, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα και σε εκείνη βρήκαν καταφύγιο πολλοί αγωνιστές του 1821.

Σημαντικά πρόσωπα από το Αρχοντοχώρι

Από το Αρχοντοχώρι κατάγονταν αγωνιστές του 1821 όπως ήταν ο Δήμος Τσέλιος, ο Χρήστος Δρακάς ή Κριθυμος, ο Νίκος Γιάννης ή Φραγκογιάννης, ο Στάθης Χεινόπωρος ή Πεταλιάς και άλλοι. Πέρα από την ενεργό παρουσία του στον Αγώνα του 1821, από το Αρχοντοχώρι κατάγονταν πολλοί αντιστασιακοί και πολεμιστές, όπως και ο καταδρομέας Γεώργιος Χολής, ο οποίος έλαβε μέρος στην επιχείρηση "ΝΙΚΗ" εναντίον των Τούρκων εισβολέων στην Κύπρο το 1974.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, 1996 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (εκδ. Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010

Βιβλιογραφία

Νίκος Θεοδ Μήτσης, ΔΗΜΟΣ ΣΟΛΛΙΟΥ, ΕΝΩΣΗ ΑΛΥΖΙΩΝ ΑΙΤΩΛ/ΝΙΑΣ, Αθήνα 2005. Ιωάννης Μόσχος, Αναστάσιος Κ. Πορτελάνος, Αλυζία, Η περιοχή της Κανδήλας από την προϊστορία έως το τέλος των αρχαίων χρόνων Τα τεχνικά και οχυρωματικά έργα, Ένωση Αλυζίων 2010.