Το Αιτωλικό είναι κωμόπολη και ανήκει στην δημοτική ενότητα του δήμου Μεσολογγίου, με πληθυσμό 7.345 κατοίκους, δέκα χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου. Η πόλη του Αιτωλικού είναι ανεπτυγμένη σ’ ένα μικρό νησάκι ριζωμένο στο νερό στο μέσον περίπου της λιμνοθάλασσας Αιτωλικού-Μεσολογγίου. Συνδέεται ανατολικά και δυτικά με την ξηρά με δύο πέτρινα τοξοτά γεφύρια αρχικού μήκους περίπου 300 μέτρων το καθένα. Στο Αιτωλικό έχουν γεννηθεί πολλοί συγγραφείς και καλλιτέχνες όπως ο Διονύσιος Λεϊμονής κ.α.

Δήμος Αιτωλικού

Ο πρώην Καποδιστριακός δήμος Αιτωλικού περιλάμβανε, εκτός του Αιτωλικού τα δημοτικά διαμερίσματα (πρώην Κοινότητες): Αγίου Ηλία, Σταμνάς, Χρυσοβεργίου, Κεφαλόβρυσου και Φραγκουλαίϊκων. Συνολικά είχε πληθυσμό περίπου 8.000 κατοίκων: εγγεγραμμένα άτομα στους εκλογικούς καταλόγους των Εθνικών εκλογών του 2004 ήτανε 7.736. Η απογραφή του 1991 δίνει συνολικά 7.744 και αυτή του 2001 7.279. Η έκταση του δήμου ήταν 129.305 στρέμματα, εξ αυτών μικρό ποσοστό είναι ημιορεινό, ενώ τα περισσότερα είναι εύφορη πεδινή έκταση όπου καλλιεργείται κατά το πλείστον η ελιά καλαμών.

Οικονομία

Από τους πιο φημισμένους ψαρότοπους, η λιμνοθάλασσα Αιτωλικού - Μεσολογγίου, είναι τεράστιος βιότοπος και αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα του πολύτιμου οικοσυστήματος που ορίζεται από τις εκβολές του Ευήνου έως τις εκβολές του Αχελώου. Πηγή πλούτου και ευημερίας η λιμνοθάλασσα και για τις δύο πόλεις: Αιτωλικού και Μεσολογγίου, ιδιαίτερα δε για την πόλη του Αιτωλικού που γεννήθηκε (αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν αυτής του Μεσολογγίου) κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά της λιμνοθάλασσας και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο του μεγάλου αυτού οικοσυστήματος, του μεγαλύτερου στην Ευρώπη. Όλα τα είδη ψαριών αφθονούσαν στη λιμνοθάλασσα, ιδιαίτερα η περίφημη τσιπούρα και ο κέφαλος, από το θηλυκό του οποίου -την «μπάφα»- βγαίνει το αυγοτάραχο, γνωστό με την επωνυμία «αυγοτάραχο Μεσολογγίου». Οι περισσότεροι κάτοικοι πριν λίγα χρόνια ήταν αλιείς: Ιχθυοτρόφοι που ήλεγχαν εφτά ιχθυοτροφεία (τα ¾) της λιμνοθάλασσας τα όποια μίσθωναν για μεγάλο χρονικό διάστημα από το Δημόσιο κατόπιν πλειστηριασμού, ενώ ένα άλλο μεγάλο ποσοστό ασκούσε το επάγγελμα του ελεύθερου αλιέα. Μεγάλη η αλιευτική παράδοση του Αιτωλικού αλλά και η ναυτική. Το Αιτωλικό ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρούσε στόλο από περίπου 35 εμπορικά ποντοπόρα πλοία πλέον των μικρότερων (δεν είναι τυχαία η ονοματοδοσία μεγάλης οδού στο λιμάνι του Πειραιά (οδός Αιτωλικού). Σε έκθεση - 12 Νοεμβρίου 1764 - του Βενετού υποπροξένου Λάππου στο Μεσολόγγι, περιέχεται κατάλογος των πλοίων που είχε τότε το Αιτωλικό (29 πλοία) με τα ονόματα των πλοιάρχων, την χωρητικότητα εκάστου πλοίου και τον τόπο ναυπήγησής του, επίσημο δηλ. νηολόγιο του έτους εκείνου. Τα πλοία αυτά, που ήταν μέρος του Αιτωλικιώτικου εμπορικού στόλου, ελλιμενισμένα με αυτά του Μεσολογγίου στον Άγιο Σώστη του Μεσολογγίου κάηκαν από τον πειρατικό στόλο των Δουλτσινιωτών κατά τα Ορλωφικά. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο οι Αιτωλικιώτες πλοιοκτήτες δεν εκμεταλλεύτηκαν τις ευκαιρίες που έδωσε το κράτος, δεν ανανέωσαν το στόλο, και έτσι άδοξα τελείωσε η παρουσία του Αιτωλικού στη ναυτιλία. Σήμερα το ποσοστό των ψαράδων, λόγω της αλόγιστης αποξήρανσης και καταστροφής (δεκαετία 1970) του 50% περίπου της λιμνοθάλασσας, έχει μειωθεί στο ελάχιστο όπως και τα ιχθυοαποθέματα της λιμνοθάλασσας και η ιχθυοπαραγωγή. Επίσης αρκετοί κάτοικοι είναι αγρότες - κτηματίες λόγω του εύφορου κάμπου του, και φυσικά ένα ποσοστό έμποροι και επαγγελματίες.

Χλωρίδα - Πανίδα

Στο μέσον ενός σπάνιου οικοσυστήματος, το Αιτωλικό περιβάλλεται από υγροβιότοπους στους οποίους φιλοξενείται μια τεράστια ποικιλία μορφών ζωής. Εδώ επιβιώνουν, διαχειμάζουν, φωλιάζουν και περνούν κατά τις μεταναστεύσεις τους πάνω από 250 διαφορετικά είδη πουλιών στα οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Ολόκληρο αυτό το οικοσύστημα έχει συμπεριληφθεί και προστατεύεται από την διεθνή σύμβαση Ραμσάρ, και άλλες διεθνείς συμβάσεις που αποσκοπούν στη διατήρηση και ορθολογική διαχείριση των υγροτόπων. Η ομορφιά, η απλότητα, η αρμονία και η ήπια εναλλαγή και σύνθεση του τοπίου γεμίζει τον επισκέπτη ευφορία και γαλήνη. Άφθονη η πανίδα: Ερωδιοί, Φοινικόπτερα, γλάροι, αγριόχηνες, κύκνοι, πελεκάνοι, μαυρόκοτες κι άλλα θαλασσοπούλια το κυκλώνουν, ενώ δυτικά στο λόφο «Κατσάς» και προς τους λόφους της Αγίας Παρασκευής (εξωκλήσι) και των κοινοτήτων του Αγίου Ηλία, της Σταμνάς και εκείθεν του Χρυσοβεργίου, αφθονούν οι πέρδικες, τσαλαπετεινοί, ορτύκια, κοτσύφια κ.ά. Η υγρασία και το εύφορο έδαφος, από τις προσχώσεις του Αχελώου, επιβραβεύει και αποδίδει καρπούς σε κάθε καλλιέργεια. Μέχρι πριν το 1970 κύρια καλλιέργεια ήταν η ελιά (λαδολιές) και η άμπελος. Η καλλιέργεια της αμπέλου αντικαταστάθηκε με αυτή της ελιάς Καλαμών. Έτσι ο δήμος του Αιτωλικού και γενικότερα η περιφέρειά του, αποδίδει την μεγαλύτερη παραγωγή ελιάς Καλαμών στην Ελλάδα, αλλά και πολύ καλή ποιότητα. Στο Αιτωλικό δημιουργήθηκε Κέντρο Περιήγησης και Ενημέρωσης Υγροβιότοπων, ένα από τα πρώτα οκτώ στην Ελλάδα, το οποίο δεν λειτούργησε ποτέ. Σήμερα το χρησιμοποιεί σαν έδρα του ο Φορέας Διαχείρισης της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου Αιτωλικού.

Ονομασία και Ιστορία

Το Αιτωλικό στην ιστορία απαντάται με τρεις «διαφορετικές» ονομασίες.

Ανατολικόν

Με την ονομασία αυτή είναι γνωστό πριν και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Σε όλα τα δημόσια έγγραφα αναφέρεται «Ανατολικόν». Πρώτη μνεία της πόλης γίνεται από τον Ισπανοεβραίο περιηγητή Βενεμιάν τον εκ Τουδέλης, ο οποίος το επισκέφθηκε το 1153 μ.Χ. και το αναφέρει ως «Νατολικόν» πιθανότατα εκ παραφθοράς του Ανατολικόν, συνήθης παράλειψης-έκθλιψης του αρχικού «Α». Ο Daru (HIST. de Venise, 1, 306) αναφέρει ότι μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1204), το «Ανατολικόν» είχε παραχωρηθεί εις τους Ενετούς σταυροφόρους με την Άρτα και άλλες πόλεις. Αργότερα ο διαμένων εις την Βενετία ιστοριογράφος Πέτρος Γαρζώνης το 1684 γράφει αυτήν επίσης Νατολικόν. Ο Αναστάσιος ο Γόρδιος 1654-1729 την αναγράφει στη συγγραφή της βιογραφίας του διδασκάλου του και Ιδρυτή της σχολής του Αιτωλικού, «Ανατωλικόν». Ο επί Αλή Πασά πρόξενος της Γαλλίας στα Ιωάννινα, Πουκεβίλ την σημειώνει επίσης Ανατολικόν. Επίσης ο Πορτουλάνος του Τάγια (εκδ. Βενετίας 1573) την αναφέρει «Ανατολικόν». Στη «Γεωγραφία» των Δανιήλ και Γρηγορίου των Δημητριέων (εκδ. Βιέννης 1791) αναφέρεται Αγγελικό: προφανώς σπανιότατη λαϊκή ονομασία η οποία μάλλον προέρχεται από το εις την δυτική Ελλάδα κράτος των Αγγέλων της Ηπείρου. Το όνομα «Ανατολικόν» εδόθη διότι ήταν το ανατολικότερο νησάκι των Εχινάδων ή επειδή ήταν ανατολικά του Αχελώου. Ο Α. Γόρδιος αναφέρει ότι πριν «η πολίχνη παραθαλασσία ούσα, ως έτσιν ιδείν εκ των φαινομένων αυτής ίχνων, ήτις εγχωρίως Έξω Χώρα καλείται, τα νυν επί λυπράς τινός και βραχείας νήσου κείται» από αυτό συμπέραναν ότι η ονομασία αυτή είναι διατήρηση ονόματος άλλης πόλης η οποία είχε την ονομασία λόγω της ανατολικής της θέσης, αντίκρυ δε αυτής υπήρχε άλλη η οποία ελέγετο «Δυτικόν» η οποία εγκαταλείφθηκε και ξεχάστηκε.

Αντελικόν ή Αντλικό

Η ονομασία αυτή είναι παλαιά, λαϊκή συντόμευση του Ανατολικόν, συναντάται στα τοπικά δημοτικά τραγούδια και είναι η ιδιαίτερα διαδεδομένη στους ντόπιους. «Τρεις σταυραητοί ροβόλαγαν απ’ τ’ Άγραφα σταλμένοι ο ένας πάει στ’ Αντελικό, στο Βασιλάδι ο άλλος... Το Βασιλάδι έπεσε τ’ Αντελικό εχάθη...» Επίσης ο Κ. Παλαμάς γράφει: «Θα το γρικήσ’ η γειτονιά θα το βουήξ’ η χώρα τα περιβόλια στ’ Αντλικό στο Μεσολόγγι οι μώλοι...» Αντελικό-Αντλικό, ίσως ετυμολογικά ή λέξη να προέρχεται από το ρήμα αντλώ – αντλικό , τόπος που αντλείται νερό, αφού το νησάκι μόλις ήταν υψηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας, με αποτέλεσμα όπου και να έσκαβες λίγο έβγαινε νερό. Αυτή την ετυμολογική προέλευση υποστήριξε και ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Μελέτιος ο Γεωγράφος, ιζ΄ Αιώνας 1690, ο οποίος επισκέφτηκε την πόλη. Το πιθανότερο είναι, το όνομα να προέρχεται από το "ανατολικό", μιάς και είναι το ανατολικότερο νησί των Εχινάδων νήσων.

Αιτωλικόν

Κι αυτή η ονομασία της πόλης δεν είναι καινούργια όπως πολλοί ισχυρίζονται. Ο Μητροπολίτης Μελέτιος αναφέρει την πόλη με τα δύο ονόματά της: «Και νήσος εν λιμνοθαλάσση Αιτωλικόν ή κοινότερον Ανατολικόν» (Γεωγρ. Σ.329) αυτό σημαίνει ότι εκατό χρόνια περίπου πριν από την Επανάσταση του 1821 η πόλης λέγονταν επίσημα και Αιτωλικόν. Η ονομασία αυτή λέγεται ότι έλκει την καταγωγή της από τον εισβάλλοντα εις την Αιτωλίαν την οποία και κατέλαβε το 234 π.Χ. βασιλέα των Μακεδόνων Δημήτριον τον επικληθέντα Αιτωλικόν, διότι κατά την παράδοση, η μετοίκηση των κατοίκων από την Έξω Χώρα εις την νησίδα έγινε μετά την εκπόρθηση της Παλαιάς Πλευρώνας, την οποία ο Δημήτριος κατέσκαψε και αντ’ αυτής ανήγειρε την Νέα Πλευρώνα (κάστρο Κυρά Ρήνης). Τελικά το όνομα που επικράτησε είναι Αιτωλικόν.

Διαμόρφωση του νησιού

Στην ιστορία του Ανδρέα Δημητρίου γίνεται λόγος για συστάδα από 4 ή πέντε πάρα πολύ μικρά νησάκια στο κέντρο της λιμνοθάλασσας, καλυπτόμενα το χειμώνα από το νερό και κείμενα σε ελάχιστη απόσταση το ένα από το άλλο. Οι πρώτοι κάτοικοι – κατά πάσα πιθανότητα ψαράδες - του κεντρικού μεγαλύτερου σε έκταση νησιού, τα ένωσαν αρχικά με ξύλινα γεφυράκια. Τελικά με συνεχείς επιχωματώσεις έγιναν ένα ακανόνιστου σχήματος νησάκι διαμέτρου τότε περίπου τριακοσίων μέτρων, το οποίο μόλις ήταν υψηλότερο από την επιφάνεια της θάλασσας η οποία εισχωρούσε, ιδιαίτερα το χειμώνα έως τα πιο κεντρικά σημεία. Γεγονός που συνέβαινε έως πρόσφατα, ακριβώς γι αυτό ονομάστηκε Μικρή Βενετία. Με την πάροδο του χρόνου οι συνεχείς επιχωματώσεις άλλαζαν την έκταση του νησιού όχι όμως τη μορφή, τη συγκρότηση, τη δομή και την εικόνα του. Η τελευταία επιχωμάτωση που έγινε από το δημόσιο το 1969, (δικτατορία Γ. Παπαδόπουλου) σε μεγάλη έκταση βόρια και νότια, άλλαξε τελείως το νησάκι δίνοντάς του άλλη μορφή και εικόνα. Το βορινό μέρος που ήταν ιδιαίτερα έκθετο στη θάλασσα, έχοντας τα θέμελα των σπιτιών μέσα στο νερό και μικρούς όρμους – κανάλια που προχωρούσαν αρκετά μέσα στο νησάκι, δημιουργώντας ένα ποίημα νερένιας δαντέλας, ανάμεσα στις άκρες της οποίας φιλοξενούνταν οι γαίτες (βάρκες χωρίς καρίνα) των ψαράδων, επιχωματώθηκε ολοκληρωτικά δίνοντας οικοπεδική έκταση, διπλό παράλληλο περιμετρικό δρόμο και "προστατευτική από το κύμα" παραλιακή λουρίδα άσχετη προς το περιβάλλον. Το ίδιο έγινε και προς νότο, εδώ, επειδή η λιμνοθάλασσα ήταν ρηχή, η επιχωμάτωση ήταν πιο εύκολη, τετραγωνοποίησε το νησάκι και απέδωσε ακόμα μεγαλύτερες οικοπεδικές εκτάσεις. Παρόλα αυτά το Αιτωλικό από θέση εξακολουθεί να παραμένει αντικειμενικά πανέμορφο διατηρώντας τη γραφικότητά και την εικόνα της Νερένιας Πολιτείας.

Γεφύρια Αιτωλικού

Το νησάκι επικοινωνεί με την προς ανατολή και δύση ξηρά δια δύο πολύτοξων πέτρινων γεφυριών μήκους εκάστου περίπου 300 μέτρων και πλάτους 8 μέτρων. Τα γεφύρια κατασκευάστηκαν το 1848 επί δημάρχου Κ.Ι. Κουρκουμέλη και διευρύνθηκαν στο σημερινό πλάτος το 1882-1885 επί δημάρχου Επαμ. Κ. Μπέλλια και κυβερνήσεως Χαρ. Τρικούπη, οπότε έγινε τότε και η περιμετρική του νοτίου τμήματος του νησιού. Για να κατασκευασθούν τα γεφύρια (1848) ο δήμος πήρε δάνειο το οποίο ξεπλήρωσε με χρήματα του δήμου και ζητώντας από το δημόσιο (Βασιλεύς Όθων) την άδεια επιβολής διοδίων, τα οποία φυσικά πλήρωναν οι δημότες Αιτωλικού, διότι τότε αυτοί σχεδόν αποκλειστικά έκαναν χρήση των γεφυριών. Μόλις πρόσφατα τον Φεβρουάριο του 2002 και μετά από σχετική αίτηση του δημοσιογράφου και εκδότη της τοπικής εφημερίδας «ΝΕΑ του Αιτωλικού» κ. Σπύρου Χ. Κοτσάφτη, προς το υπουργείο Πολιτισμού, και υπεράσπισή τους στο Κεντρικό Συμ. Πολιτισμού, από τον ίδιον, τα γεφύρια αναγνωρίστηκαν ως «ιστορικά και διατηρητέα μνημεία που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία, διότι παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Αποτελούν αξιόλογο δείγμα τεχνικού έργου υποδομής του τέλους του 19ου αιώνα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής».

Ναυτιλία

Το Αιτωλικό ως και το τέλος του Β. Παγκοσμίου Πολέμου ήταν εμπορικό λιμάνι και κέντρο ολόκληρης της περιοχής με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα. Διέθετε πάνω από 50 ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα εμπορικά πλοία μεσαίας χωρητικότητας, τα οποία εξυπηρετούσαν πλήρως τις ανάγκες του εμπορίου ολόκληρης της περιοχής. Ο στόλος αυτός διαλύθηκε τελικά μετά την λειτουργία του πορθμείου του Ρίου-Αντιρρίου.

Εκκλησίες

Η πόλη του Αιτωλικού έχει τους εξής Ιερούς Ναούς, οι οποίοι είναι συγκεντρωμένοι στο βορινό τμήμα της πόλης: Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Παμμεγίστων Ταξιαρχών, Αγίου Δημητρίου, Αγίου Γεωργίου, Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, Αγίου Νικολάου, και της Παναγίας της Κυρούλας (ιδιωτικός μικρός ναός, σε δωμάτιο οικίας, ο μοναδικός στο νότιο τμήμα της πόλης). Επίσης ο πρόσφατα ανεγερθείς Ιερός Ναός, στην περιοχή Συνοικισμός Αιτωλικού, αφιερωμένος στον Άγιο Νεκτάριο. Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου Στον Ιερό Ναό της Παναγίας (Κοιμήσεως της Θεοτόκου), ρυθμού απλής Βασιλικής, έγινε την 1η Απριλίου 1824 η δίκη του Γ. Καραϊσκάκη. Στον ίδιο ναό φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας έργο του Ευαγγελιστή Λουκά, ο περίφημος Επιτάφιος έργο του ιε΄ αιώνα μ.Χ και το τέμπλο έργο ανεκτίμητης καλλιτεχνικής αξίας. Η εκκλησία έπαθε μεγάλες ζημιές στο σεισμό του 1965, κατεδαφίστηκε και ανεγέρθηκε καινούργια στον ίδιο ρυθμό.

Εκπαίδευση

Σχολεία

Λειτουργούν τρια δημοτικά σχολεία στο Αιτωλικό, ένα στο Κεφαλόβρυσο, ένα στη Σταμνά, ένα στο Χρυσοβέργι και ένα στα Κλεισορέμματα-Φραγκουλέϊκα. Λειτουργεί στην πόλη του Αιτωλικού πλήρες μικτό Γυμνάσιο και Λύκειο. Παιδικός Σταθμός στο Αιτωλικό.

Σχολή Αιτωλικού

Αρκετά πριν την ίδρυση της Παλαμαίας Σχολής του Μεσολογγίου (1760-1826), ιδρύθηκε από τον Ευγένιο Γιαννούλη τον Αιτωλό και λειτούργησε επί δύο περίπου αιώνες (1640-1830) η περίφημη Σχολή του Αιτωλικού.

Δημόσιες Υπηρεσίες

Στη πόλη του Αιτωλικού υπάρχει: Αστυνομικό τμήμα, Κέντρο Υγείας, Υποθηκοφυλακείο - Κτηματολόγιο, Ταχυδρομείο, Εθνική Τράπεζα, Γραφείο του Ερυθρού Σταυρού, Κ.Ε.Π., Δημοτικό Κατάστημα, και το Κέντρο Περιήγησης και Ενημέρωσης του Υγροβιότοπου.

Σύλλογοι

Σύλλογος Εφίππων Αρματωμένων Πανηγυριστών Αιτωλικού "Η Αγία Αγάθη" http://agiagathi.gr/ Αρχειοθετήθηκε 2016-10-01 στο Wayback Machine. Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος "Το Αιτωλικό" http://pmsaitoliko.weebly.com/ «ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΝ» - Στέγη Πολιτισμού, Παράδοσης, Λαογραφίας & Ναυταθλητισμού https://stegianatolikon.weebly.com/ Σύλλογος Γυναικών Λαογραφικού Μουσείου Αιτωλικού https://www.facebook.com/laografikomouseioetolikou/ Σύλλογος Εθελοντων Αιμοδοτών η "ΑΓΙΑ ΑΓΑΘΗ" Σύλλογος Πολυτέκνων Σύλλογος Ελευθέρων Αλιέων Σύλλογος Ερασιτεχνών Αλιέων Ποδοσφαιρικό Σωματείο «ΑΡΗΣ Αιτωλικού» Σύλλογος Α.Γ.Ο Αιτωλικού (που ασχολείται κυρίως με την ομάδα Μπάσκετ του Αιτωλικού) Αθλητικός-Πολιτιστικός Σύλλογος Δρομέων Αιτωλικού Εμπορικός Σύλλογος Αιτωλικού Σύλλογος Οικοδόμων Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων Σύνδεσμος Αιτωλικιωτών Αττικής «Ο ΛΙΑΚΑΤΑΣ». Ιδρύθηκε το 1986 και αποτελεί σύνθεση-εξέλιξη παλαιότερων σωματείων Αιτωλικιωτών της Αθήνας. Στρατευμένος στην υλοποίηση υψηλών στόχων ο Σύνδεσμος ανταποκρίνεται σε όλα τα ερεθίσματα της κοινωνικής ζωής της ιδιαίτερης και ευρύτερης πατρίδας και μετέχει ενεργά στη διαμόρφωση του πολιτιστικού γίγνεσθαι. Χριστιανική Ένωση Αιτωλικού Σύλλογος Απόρων Εταιρία «Αιτωλικό εν Πολιτισμώ» (συγκροτήθηκε πρόσφατα το 2006, μετά από πρωτοβουλία της εφημερίδας «ΝΕΑ του Αιτωλικού» και έχει ως μέλη 50 Αιτωλικιώτες που διαπρέπουν στα Γράμματα, τις Τέχνες, την Πολιτική, τις Επιστήμες και την Κοινωνία) Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Ηλία Αιτωλικού "Ο ΑΗ ΣΩΣΤΗΣ"

Πολιτισμός

Το Αιτωλικό έχει αναδείξει μεγάλες μορφές στο χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Ξεχωρίζουν:

Ο συγγραφέας, λογοτέχνης, ποιητής και δοκιμιογράφος Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος. Ο σημαντικός ιμπρεσιονιστής ζωγράφος Δήμος Μπραέσας (1880-1964) του οποίου έργα εκτίθενται στη μόνιμη συλλογή της Εθνικής Πινακοθήκης. Η ζωγράφος – χαράκτρια Βάσω Λεονάρδου–Κατράκη. Ο Κ.Δ. Κτιστόπουλος, νομικός, Γραμματέας (1926 – 1928) του Προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη. Ερευνητής των αρχαίων γραφών, συνέβαλε τα μέγιστα – συνεργαζόμενος με τον Βέντρις - στην αποκρυπτογράφηση των αρχαίων γραφών και ιδιαίτερα της «Γραμμικής Β». Συγγραφέας αρκετών βιβλίων με θέμα τις αρχαίες γραφές και την αποκρυπτογράφησή τους, διετέλεσε για πάνω από μία εικοσαετία μέλος του Δ.Σ. της Αρχαιολογικής Εταιρείας Αθηνών, τον κανονισμό της οποίας ως νομικός είχε ανασυντάξει. Υπήρξε αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου καθώς και μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων. Ο γιατρός, καθηγητής του Πανεπιστημίου, Νίκος Σπυρόπουλος. Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Ανδρέας Σώκος. Ο εκδότης, δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Γεώργιος Σώκος, πατέρας της Ροζίτας Σώκου. Ο Διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος Πάνος Μαυρίκης. Ο ηθοποιός Γιάννης Βογιατζής (Μικές).

Λαογραφικό Μουσείο

Στο Αιτωλικό λειτουργεί εδώ και πέντε χρόνια περίπου Λαογραφικό Μουσείο με πολλά εκθέματα από τον ντόπιο λαϊκό πολιτισμό.

Μουσείο Χαρακτικής Τέχνης «Βάσω Κατράκη»

Το Μουσείο «Βάσω Κατράκη», είναι νεόκτιστο, αποτελείται από δύο μεγάλες αίθουσες περίπου 500 τ.μ. εκάστη συν τους βοηθητικούς χώρους. Τα εγκαίνια έγιναν στις 25 Ιουνίου 2006. Το μουσείο, το οποίο είναι το μοναδικό στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μουσείο αμιγώς Χαρακτικής Τέχνης, φιλοξενεί πάνω από 500 έργα, μήτρες και χαρακτικά της Ελληνίδας χαράκτριας Βάσως Κατράκη – Λεονάρδου, η οποία έχει τιμηθεί με τέσσερα διεθνή βραβεία: Μπιενάλε Αλεξάνδρειας, Λουγκάνο, Βενετίας και Λειψίας. Η μία αίθουσα αποτελεί μόνιμο εκθετήριο των έργων της κ. Κατράκη, η δε άλλη μπορεί κατά περίπτωση να φιλοξενεί έργα μεγάλων εικαστικών δημιουργών. Το υπόγειο του κτηρίου έχει διαμορφωθεί για να λειτουργήσει αργότερα Σχολή Χαρακτικής Τέχνης. Το μουσείο βρίσκεται στην νοτιοανατολική παραλία του Αιτωλικού. Το Κέντρο Χαρακτικών Τεχνών - Μουσείο Βάσως Κατράκη έγινε Ν.Π.Δ.Δ. του Δήμου Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου με την εφαρμογή του "Καλλικράτη". Το διοικητικό συμβούλιο του είναι 11μελές, και πρόεδρος του από το 2015 είναι ο Παναγιώτης Π. Σταράμος.

Πνευματικό Κέντρο «Ε. Καρβέλη»

Λειτουργεί στο Αιτωλικό το πνευματικό κέντρο «Ευανθίας Καρβέλη» στο οποίο φιλοξενείται και η Δημοτική Βιβλιοθήκη του Αιτωλικού.

Πανηγύρι Αγίας Αγάθης

Μέρος της λαϊκής πολιτιστικής δημιουργίας είναι και το περίφημο πλέον στην Ελλάδα πανηγύρι της Αγίας Αγάθης (Αγιαγάθης).Είναι εθνικοθρησκευτική γιορτή η οποία γίνεται κάθε χρόνο το τριήμερο 21-22 και 23 Αυγούστου ημέρα απόδοσης της εορτής της κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η καθιέρωση αποδίδεται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα που έγιναν τον Δεκέμβριο του 1824, έτος εξαιρετικά κρίσιμο για την έκβαση της ελληνικής επανάστασης του 1821. Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος που βρίσκονταν στο Αιτωλικό συγκάλεσε τους οπλαρχηγούς της Βορειοδυτικής Ελλάδας για να συζητήσουν την κατάσταση και να λάβουν αποφάσεις. Τόπος της συγκέντρωσης ορίστηκε η «Ψηλή Παναγιά», ερειπωμένο Βυζαντινό μοναστήρι στη δυτική πλαγιά του Ζυγού. Η συνάντηση αυτή πραγματοποιήθηκε στις 23 Αυγούστου και κατέληξε στη Συνέλευση του Αιτωλικού, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1824 στον ιερό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου της πόλης. Η συνέλευση ήταν επεισοδιακή λόγω των πολλών και αντίθετων απόψεων και όλη η προσπάθεια να αφήσουν τις προσωπικές αντιπάθειες και φιλοδοξίες, να ομονοήσουν και να συνεχίσουν τον αγώνα ενωμένοι κινδύνευε να διαλυθεί. Ακριβώς τη στιγμή του αδιεξόδου σημειώθηκε μεγάλος σεισμός ο οποίος συγκλόνισε τη πόλη. Ο σεισμός εκλήφθηκε ως «σημείον Θεού» με αποτέλεσμα τελικά όλοι μπρος στο εικόνισμα της Παναγίας να συναποφασίσουν να συνεχίσουν τον αγώνα ομονοούντες. Αμέσως μετά την απελευθέρωση του έθνους οι Αιτωλικιώτες διατηρούντες την ανάμνηση του γεγονότος και αισθανόμενοι χρέος προς την Παναγία αποφάσισαν να τιμήσουν τη Χάρη Της και μετέβησαν στις 23 Αυγούστου (άγνωστο για πρώτη φορά ποιο ακριβώς έτος) φορώντας τα άρματά τους στη Ψηλή Παναγιά (όπου έγινε η πρώτη συνάντηση των οπλαρχηγών) και ετέλεσαν Λειτουργία. Αυτή η τελετή που γίνονταν αδιαλείπτως πήρε με τον καιρό τη δομή και το χρώμα εθνικοθρησκευτικής γιορτής. Επειδή η τοποθεσία στην Ψηλή Παναγιά ήταν δύσβατη, απόκρημνη, και η μονή ερειπωμένη, ανεγέρθηκε λίγο πιο κάτω σε χώρο πιο ήπιο και βολικό το εκκλησάκι της Αγίας Αγάθης. Καθιερώθηκε λοιπόν η τέλεση της γιορτής να γίνεται εκεί, έτσι πήρε και το όνομα πανηγύρι της Αγιαγάθης. Το πανηγύρι της Αγιαγάθης εμφανίζει πολλές ομοιότητες με αυτό του Αη Συμιού στο Μεσολόγγι. Είναι τα δύο μεγαλύτερα λεβεντοπανήγυρα της Αιτωλίας. Το πανηγύρι της Αγιαγάθης του Αιτωλικού έχει το πλεονέκτημα να τηρεί ακριβώς τα ήθη και τα έθιμα, τις φορεσιές, το χορό, τη μουσική (ζουρνάδες και νταούλια) και τα τραγούδια των προγόνων. Διατηρεί την λαϊκή υπόστασή του, το συναίσθημα, το χρώμα, την παράδοση, τον ενθουσιασμό, τον επικό του χαρακτήρα αλλά και τον ερωτισμό του.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία - Πηγές

Κ.Α. Στασινόπουλος, Το Μεσολόγγι, 1925. Κ. Σ. Κώνστας "Άπαντα". "Ιστορία Αιτωλικού Α. Δημητρίου". Σ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως Απόστολος Μπλίκας, "Aιτωλικό. Yδάτινη πόλη", Η Καθημερινή, 27-11-05. Παρουσίαση του Δήμου στην ιστοσελίδα της Ν.Α. Αιτωλοακαρνανίας ΤΕΙ Πειραιά, Τμήμα Η/Υ Συστημάτων, Εργαστήριο Σύγχρονης Σχεδίασης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

etoliko.gr Δήμος Αιτωλικού, παλιά σελίδα του Δήμου