Για τον οικισμό με ίδιο όνομα στην Πελοπόννησο, δείτε: Αγγελόκαστρο Κορινθίας

Το Αγγελόκαστρο είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας και δημοτικής ενότητας, του δήμου Αγρινίου, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Αιτωλοακαρνανίας, στην περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Πρίν το πρόγραμμα Καλλικράτης και το σχέδιο Καποδίστριας, ανήκε στην επαρχία Μεσολογγίου του νομού Αιτωλοακαρνανίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.

Γεωγραφία

Το Αγγελόκαστρο είναι μεγάλο χωριό στο νότιο τμήμα του νομού Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται σε πεδινή περιοχή μεταξύ της ανατολικής όχθης του Αχελώου και της λίμνης Λυσιμαχίας, σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 60. Από το χωριό περνούσε η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε το Αγρίνιο με το Κρυονέρι, ενώ δίπλα στο Αγγελόκαστρο βρίσκεται το Κανάλι ή Διώρυγα Διμηκού που χρησιμεύει στη αποστράγγιση της Λυσιμαχίας προς τον Αχελώο. Απέχει περίπου 30 χλμ. Β. ΒΔ. του Μεσολογγίου.

Τοπική κοινότητα

Η τοπική κοινότητα Αγγελοκάστρου είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός με έκταση 30,184 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τον οικισμό Σταθμός Αγγελοκάστρου.

Πληθυσμός

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Ο οικισμός αναγνωρίστηκε το 1835 και προσαρτήθηκε στον δήμο Ωλενείας του νομου Αιτωλοακαρνανίας. Το 1912 ορίζστηκε έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Με το ΦΕΚ 224Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγγελοκάστρου και ορίστηκε έδρα του δήμου Αγγελοκάστρου. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Αγγελοκάστρου και προσαρτήθηκε στον δήμο Αγρινίου.

Ιστορικά στοιχεία

Αρχαιότητα

Η περιοχή όπου βρίσκεται το Αγγελόκαστρο ονομαζόταν κατά την αρχαιότητα, Ύδρα, από τη λίμνη Λυσιμαχία, η οποία ακόμη και στη σύγχρονη εποχή κατονομάζεται από πολλούς ντόπιους ως Λίμνη Αγγελοκάστρου. Κοντά στον σημερινό οικισμό βρισκόταν η αιτωλική πόλη Κωνώπη ή Κωνώπα. Κατά μια, πολύ πιθανή εκδοχή (Στράβων 10, 2, 22), το όνομα αυτό, προήλθε από τα πολλά κουνούπια του παρακείμενου έλους. Αργότερα, η συγκεκριμένη πόλη ταυτίστηκε με την Αρσινόη, σύμφωνα με στοιχεία από ανασκαφές στη θέση «Κακαβαριά», με βάση τις αναφορές από τους Πολύβιο και Στράβωνα. Η ονομασία δόθηκε από τους Αιτωλούς, προς τιμήν της κόρης του Πτολεμαίου Α΄ του Σωτήρα, πιθανότατα κατά την περίοδο του πρώτου της γάμου (299-281 π.Χ.). Ωστόσο, άλλοι μελετητές υποστηρίζουν πως πρόκειται για δυο διαφορετικές πόλεις ή ότι η Αρσινόη ιδρύθηκε εξ αρχής στη θέση της Κωνώπης από τον Πτολεμαίο Β΄ τον Φιλάδελφο, προς τιμήν της αδερφής και συζύγου του Αρσινόης. Επιπλέον, μέσω ανασκαφών από το 1967 έως σήμερα, , εντοπίστηκαν επίσης τα νεκροταφεία της αρχαίας πόλης και ερευνήθηκαν περισσότεροι από είκοσι τάφοι (κεραμοσκεπείς, κιβωτιόσχημοι και θαλαμωτοί), οι περισσότεροι από τους οποίους εντάσσονται σε δυο νεκροταφεία των οποίων, η θέση ορίζεται αναγκαστικά με βάση την οχυρωμένη ακρόπολη της αρχαίας πόλης (δηλαδή το λόφο του Αγ. Γεωργίου), αφού μέχρι σήμερα η έκταση και τα ακριβή όριά της παραμένουν άγνωστα. Μεμονωμένοι τάφοι έχουν βρεθεί, κατά καιρούς, και στη βόρεια έξοδο του χωριού, στις θέσεις «Μύλος» και «Γούβες».

Βυζαντινή και οθωμανική περίοδος

Την ελληνιστική πόλη Αρσινόη διαδέχτηκε η Βυζαντινή. Την εποχή του Λέοντος ΣΤ΄ του Σοφού τοποθετείται στο Αγγελόκαστρο η Επισκοπή του Αχελώου, καθώς και η ομώνυμη μεσοβυζαντινή πόλη. Το Αγγελόκαστρο, είχε χρησιμοποιηθεί ως έδρα των ηγεμόνων του Δεσποτάτου της Ηπείρου, μετά την ίδρυσή του, το 1204. Μαζί με άλλες πόλεις της περιοχής (Ναύπακτο, Αγρίνιο κ.α.), δόθηκε το 1294, από τον Νικηφόρο Α΄ (1271-96), στον Φίλιππο Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα ως «προίκα» για τον γάμο του με την θυγατέρα του. Κατά την εποχή εκείνη και, σύμφωνα με το Livre de la Conqueste, το Αγγελόκαστρο ονομαζόταν Gello Castro. Γύρω στο 1335, όμως, πέρασε ξανά στα χέρια των Βυζαντινών για να προστατευθεί από τις επιθέσεις των Αλβανών, αν και αυτή η κυριαρχία κράτησε λίγο διότι, μετά από μερικά χρόνια, κατακτήθηκε από τους Σέρβους (1341). Ο αρχηγός τους, Στέφανος Δουσάν, ώρισε ως διοικητή τον ετεροθαλή αδελφό του, Συμεών Ούρεση, ο οποίος πήρε τον τίτλο του δεσπότη της περιοχής. Ο Νικηφόρος Β’, διοικητής τότε της Θρακικής επαρχίας του Αίνου, ανακατέλαβε την Αιτωλία με την Ακαρνανία και τις κράτησε μέχρι το 1358, οπότε σκοτώθηκε στην μάχη του Αχελώου, κατά των Αλβανών. Στη συνέχεια, το Δεσποτάτο της Ηπείρου καταλύθηκε και, όλη η περιοχή περιήλθε στα, υπό τους Γκίνο Μπούα και Πέτρο Λιόσα, νεοσυσταθέντα αλβανικά κρατίδια, από το 1362 έως το 1405. Στη συνέχεια, την περιοχή κατέλαβε ο Δούκας της Κεφαλληνίας και οι Αλβανοί εκδιώχθηκαν προς την Πελοπόννησο. Το 1450, όλη η Αιτωλία και Ακαρνανία περιήλθε στην Οθωμανική αυτοκρατορία και, η περιοχή αποτέλεσε το σαντζάκιο του Αγγελοκάστρου, ή σαντζάκιο του Κάρλελι. Το Αγγελόκαστρο καταστράφηκε, το 1640, μετά την επιδρομή των Βενετών στην περιοχή, ενώ το 1770, κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών, χρησιμοποιήθηκε ως χώρος στρατοπέδευσης των υπό τους Χρίστο και Τσέγιο Γρίβα, Ελλήνων, για την αντιμετώπιση των Τουρκαλβανών που κατέβαιναν από την Ήπειρο για να καταλάβουν την Αιτωλία. Στις φονικές συμπλοκές που ακολούθησαν, οι θέσεις των αμυνομένων Ελλήνων (γεφύρι Αγγελοκάστρου, Ραγκαβέικα) δεν κράτησαν και διατάχθηκε υποχώρηση προς τη θέση Προφήτης Ηλίας. Η περιοχή της μάχης ονομάστηκε από τότε, «των Γριβαίων τα κόκκαλα». Το Αγγελόκαστρο πέρασε στη δικαιοδοσία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (1790-1820) και αποτέλεσε έδρα ομώνυμης επισκοπής. Μετά την επανάσταση του 1821 το Αγγελόκαστρο περιελήφθηκε εξ αρχής στα σύνορα του αυτόνομου και μετέπεια ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.

Αξιοθέατα

Τα ερείπια του Βυζαντινού Κάστρου (13ος αιώνας), στην κορυφή λόφου στη βορινή έξοδο του χωριού, με όμορφη θέα στην περιοχή. Η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην ίδια θέση Η βυζαντινή μονή του Παντοκράτορα, σε κοντινό ύψωμα στην ανατολική έξοδο του χωριού Ο ναός των Δώδεκα Αποστόλων Το Λαογραφικό Μουσείο Η παλιά σιδηροδρομική γέφυρα στη Διώρυγα Διμηκού

Αθλήματα

Το Αγγελόκαστρο έχει ποδοσφαιρική ομάδα, τον Αχελώο Αγγελοκάστρου.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4 Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) Περιοδικό «Διακοπές», εκδ. Δ.Ο.Λ., 2010 eetaa.gr Google Earth

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

http://monuments.hpclab.ceid.upatras.gr/places.php?place=49