Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Κουτλουμουσίου είναι μια εκ των είκοσι μονών του Αγίου Όρους και κατατάσσεται έκτη (6η) στην ιεραρχική τάξη των Αγιορείτικων μονών. Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Νικόλαος Κουτλουμουσιανός.

Ιστορία και Πληροφορίες

Φέρεται επίσης και με το όνομα Ιερά Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στην οποία είναι αφιερωμένο το καθολικό της, το οποίο είναι θεμελιωμένο πάνω σε κορμούς δέντρων εξαιτίας της αστάθειας του εδάφους και είναι μολυβδοσκέπαστο. Κατ΄ αρχήν ήταν κοινοβιακή, τον 14ο αιώνα κατέστη ιδιόρρυθμος μετά από πίεση του ηγεμόνα της Ουγγροβλαχίας, και επανήλθε στον κοινοβιακό χαρακτήρα το 1856, με ομόφωνη απόφαση των πατέρων. Το καθολικό της μονής, κτίσμα του 1370, τοιχογραφήθηκε το 1540, πλην του νάρθηκα, ο οποίος τοιχογραφήθηκε το 1744. Στην αριστερή μεριά της λιτής του καθολικού βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Φοβεράς Προστασίας, όπου και η θαυματουργός εικόνα - Προστάτις της μονής. Ιδρύθηκε επί Αυτοκράτορα Αλέξιου Α' Κομνηνού περί τη λήξη του ΙΑ' αιώνα. Το δε όνομα δόθηκε από τον σελτζουκικής καταγωγής Κάλλιστο Κουτλουμούς, πρώτο Ηγούμενο της Μονής. Το 1287 παραχωρήθηκε στη μονή η ερειπωμένη μονή Σταυρονικήτα. Στις αρχές του 14ου αιώνα επλήγη σοβαρά από τους Καταλανούς. Στην συνέχεια επί ηγουμενίας Χαρίτωνος του Ιμβρίου και με την συμπαράσταση ηγεμόνων των Βαλκανίων γνωρίζει μεγάλη ακμή. Στο τέλος του ίδιου αιώνα με Πατριαρχικό σιγίλλιο η μονή ανακηρύσσεται σε Πατριαρχική και σταυροπηγιακή. Στις αρχές του 15ου αιώνα γίνεται προσάρτηση της παρακείμενης ιστορικής μονής του Αλυπίου. Μεγάλες δοκιμασίες περνά η μονή όταν καταστρέφονται από πυρκαγιές τμήματά της στα τέλη του 18ου, 19ου αλλά και 20ου αιώνα. Με διάφορες όμως ενισχύσεις ανασυγκροτήθηκε. Αλλά και εκτός Αγίου Όρους έχει αρκετά μετόχια. Η βιβλιοθήκη της μονής έχει περίπου 756 χειρόγραφα και 4000 παλαίτυπα. Η μονή Κουτλουμουσίου έχει δέκα παρεκκλήσια. Μέσα στη μονή βρίσκονται σε διάφορα σημεία της επτά από αυτά. Στο Καθολικό αριστερά της Λιτής είναι το παρεκκλήσι της «φοβεράς προστασίας» που κτίστηκε το 1733. Εκεί βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα η Παναγία η Φοβερά Προστασία. Στο ηγουμενείο είναι το παρεκκλήσι της Αγίας Ναταλίας που είναι αγιογραφημένο. Κόσμημα είναι επίσης η ανακαινισμένη παλαιά τράπεζα της Μονής, που έχει εξαιρετικά αγιογραφηθεί από τους αδελφούς, με την τεχνική της Κρητικής Σχολής, αλλά με πρωτότυπες συνθέσεις και σύγχρονα θεματικά στοιχεία. Έξω από την Μονή Κουτλουμουσίου υπάρχει το παλαιό κοιμητήριο με το ναό των Αρχαγγέλων του 17ου αιώνα και το νεότερο του Αγίου Νικολάου του 1711 μαζί με κτίσμα που αποτελεί και Κάθισμα της μονής. Η μονή Κουτλουμουσίου έχει δέκα οκτώ κελιά. Ορισμένα βρίσκονται νοτιότερα της μονής. Ιστορικότερα είναι το κελί του Αλυπίου, το οποίο ήταν μονή μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα, και το κελί Αγίου Νικολάου που μνημονεύεται και στο πρώτο τυπικό του Αγίου Όρους σαν μονή της Γαλαιάγρας. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στις Καρυές. Μεταξύ τους το κελί Τιμίου Προδρόμου που μόνασε ο περίφημος αγιογράφος του 18ου αιώνα Διονύσιος ο εκ Φουρνά. Εκεί έγραψε το βιβλίο "Ερμηνεία της Ζωγραφικής Τέχνης" και ανακαίνισε και αγιογράφησε το 1711 τον ναό του κελιού. Πέντε Καθίσματα βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή της μονής Κουτλουμουσίου. Η Μονή Κουτλουμουσίου έχει τέσσερα Ησυχαστήρια που βρίσκονται στην περιοχή της Καψάλας. Οι μοναχοί ασχολούνται με την αγιογραφία, την γεωργία και το εργόχειρο. Στη Μονή αυτή υπάγεται και η «Σκήτη του Κουτλουμουσίου» που φέρει το όνομα Σκήτη Αγίου Παντελεήμονος, μισή ώρα απόσταση πεζή από την κυρίαρχη μονή, ακολουθώντας ένα εξαιρετικού κάλλους μονοπάτι. Το Κυριακό της σκήτης είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα. Στην περιοχή της Μονής βρίσκεται και το κελί της Παναγούδας, όπου ασκήτεψε επί μακρόν έως το θάνατο του ο Άγιος Παΐσιος. Το κοινόβιο έχει 30 μοναχούς και τα εξαρτήματα του (σκήτη, 15 μοναχούς και τα λοιπά κελλιά και ησυχαστήρια 50 μοναχούς). Σύνολο, δηλαδή, 95 μοναχοί (Άνοιξη 2021).

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημη ιστοσελίδα Μονής Κουτλουμουσίου Η ιστορία της Μονής Αρχειοθετήθηκε 2010-06-16 στο Wayback Machine., από τον ιστότοπο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινούπολης.