Πληροφορίες
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παύλου είναι μία εκ των είκοσι μονών του Αγίου Όρους και κατατάσσεται δέκατη τέταρτη (14η) στην ιεραρχική τάξη των μονών του Αγίου Όρους. Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής είναι ο Αρχιμανδρίτης Παρθένιος Αγιοπαυλίτης.
Τοποθεσία
Η Μονή Αγίου Παύλου είναι η νοτιότερη Μονή της δυτικής ακτής του χερσονήσου του Άθω. Βρίσκεται λίγο βορειότερα του νοτιοδυτικού άκρου.
Ιστορία
Ιδρυτής είναι ο Παύλος ο Ξηροποταμινός, ο οποίος αρχικά ίδρυσε τη μονή Ξηροποτάμου κοντά στη Δάφνη. Ο ίδιος λίγο πριν το τέλος της ζωής του, ανέγειρε νέα μονή - τη σημερινή Αγίου Παύλου - στη τωρινή της θέση, αλλά με το όνομα Ξηροποτάμου. Μετονομάστηκε σε Μονή Αγίου Παύλου το 1108. Αρχές του 14ου αιώνα καταστράφηκε και κατέστη κελί, δηλαδή εξάρτημα, της μονής Ξηροποτάμου. Το 1365 όμως η Μονή Αγίου Παύλου επανακατοχυρώνεται σε κυρίαρχη μονή όπου και επανδρώθηκε από Σέρβους. Την σημερινή της μορφή που είναι διπλάσια σε έκταση της αρχικής την απέκτησε στα μέσα του 18ου αιώνα. Το καθολικό της είναι αφιερωμένο στην Υπαπαντή του Κυρίου. Από τα πολλά κειμήλια της μονής εδώ ξεχωρίζουν δύο τεμάχια Τιμίου Ξύλου, και ασημένιες θήκες με τα δώρα των μάγων. Η Μονή Αγίου Παύλου διαθέτει εννέα παρεκκλήσια μέσα στο μοναστηριακό της συγκρότημα. Τα δύο βρίσκονται μέσα στο Καθολικό της: στο δεξί μέρος είναι των Αγίου Παύλου του κτήτορος και Αγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας Στο αριστερό μέρος είναι του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου. Στις πτέρυγες της μονής βρίσκονται τα υπόλοιπα επτά. Το ένα εκείνο των Αγίων πέντε Μαρτύρων βρίσκεται εντός του Πύργου της μονής. Ξεχωρίζει το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, του 15ου αιώνος, στη βόρεια πλευρά της Μονής που είναι και από τα αρχαιότερα σωζόμενα κτίσματά της. Σε αυτό διατηρούνται θαυμάσιες τοιχογραφίες της Κρητικής Σχολής, του έτους 1554, έργο του αγιογράφου Αντωνίου σύμφωνα με επιγραφή. Τη χρονολογία της επιγραφής αυτής την αλλοίωσε το 1431 ο γνωστός πλαστογράφος Σιμωνίδης στα μέσα του 19ου αιώνα. Πολύ εκφραστική είναι η γνωστή παράσταση του εναγκαλισμού των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και ορισμένες σκηνές από τις δεσποτικές εορτές. Τα υπόλοιπα είναι του Αγίου Ανθίμου Νικομηδείας, του Αγίου Γερασίμου, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Εξωτερικά της Μονής υπάρχουν άλλα επτά παρεκκλήσια, μεταξύ των οποίων, του Αγίου Τρύφωνος στους κήπους, του Αγίου Δημητρίου στον αρσανά, της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο δασονομείο του βουνού.
Εξαρτήματα
Στην Μονή Αγίου Παύλου υπάγονται δύο Σκήτες: Σκήτη Εισοδίων της Θεοτόκου ή Νέα Σκήτη και τη Σκήτη Αγίου Δημητρίου ή Λακκοσκήτη , τρία κελιά στις Καρυές: το κελί του Αγίου Ανδρέα, το σημερινό αντιπροσωπείο της μονής, το κελί των Αγίων Θεοδώρων που τοποθετείται εκατό μέτρα BΔ του αντιπροσωπείου και το κελί της Υπαπαντής , δύο Καθίσματα: Το Kάθισμα της Παναγίας, που βρίσκεται βορειοδυτικά της μονής σε απόσταση 20' περίπου πεζή, και το Kάθισμα του Αγίου Προδρόμου που η σημερινή του κατάσταση είναι ερειπειώδης και βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση πλησιέστερα της μονής και έξι Ησυχαστήρια οποία βρίσκονται μεταξύ μονής και Nέας Σκήτης. Τα Ησυχαστήρια αυτά είναι της Αγίας Τριάδος, του Δανιήλ, του Δαμασκηνού, του Ιωσήφ, το Ζαρκάδι και το Ησυχαστήριο Χαΐρι. Σ' όλα αυτά τα εξαρτήματα εγκαταβιώνουν εξήντα περίπου μοναχοί.
Μοναστική δύναμη
Η Μοναστική δύναμη της Μονής, σύνολο μοναχών και εξαρτηματικών, κυμαίνεται σήμερα στα 80-90 άτομα.
Άξια ενδιαφέροντος
Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το παρεκκλήσιο του Αγίου Γεωργίου, στη βόρεια πτέρυγα, με τις τοιχογραφίες της κρητικής σχολής του 1554, το τμήμα των δώρων των Μάγων που φυλάσσονται στο καθολικό, καθώς επίσης και τη βιβλιοθήκη της Μονής με τους χειρόγραφoυς κώδικες του 9ου - 10ου αιώνα.
